La Uniun di Ladins à albü le plajëi da podëi rové ia l'ann d'ativité cun la presentaziun dl'edizun nöia dl liber "An cunta che... Liëndes ladines" che tröc aspetâ bele dî. Le liber metü adöm dales maestres Lydia Zingerle y Emma Maneschg ê gnü dè fora dl 1985 y, deache al ê n liber da plajëi, cun de beles cunties che i plej a pici y gragn, êl rové tles scores y oramai te vigni familia. Al é porchël n liber tröp conesciü, mo che n'ê plü inió da ciafè. Porchël à la Uniun di Ladins, do 27 agn, dè fora n'ediziun nöia, adatan le test ales normes de grafia atuales. L'ediziun nöia é gnüda ćiarada jö da Sara Moling, Isabella Ties y Tone Gasser.

La presentaziun dl liber é dër garatada. Le presidënt dla Uniun, Werner Pescosta, à splighé ćiodì che la Uniun di Ladins à orü dè fora la secunda ediziun dl liber. Carlo Suani à spo cuntè dl'importanza dles cunties y dles liëndes, dantadöt te n contest de mendranza sciöche chëra ladina. La maestra Annamaria Chizzali à lit dant val' cuntia y liënda fora dl liber: i mituns ascutâ pro cun interès, pro i gragn descedâ les stories bele conesciüdes de bi recorć. Hilda Pizzinini, che ê presidënta dla Uniun di Ladins dl 1985, canch'al ê gnü dè fora le pröm iade le liber, à splighé la gran importanza de n te' liber dandaìa y al dedaincö. Döta la manifestaziun é gnüda animada dales beles melodies dles döes "ganes", Marlene Schuen y Maria Moling.

Do prësc 30 agn dala pröma ediziun, publichëia la Uniun di Ladins dla Val Badia la secunda ediziun dl liber de cunties y liëndes dal titul „An cunta che...“. Le liber che ê gnü dè fora dala Uniun dl 1985 é rové oramai te vigni ćiasa y te dötes les scores dla Val Badia, olach’al é gnü tut tles mans da cënc y milesc de scolari. Al é n liber de letöra interessant che i mituns lì ion y che ti plej inće ai gragn.

„An cunta che...“ vëgn porchël dè fora te na ediziun nöia, deach’al rapresentëia n scrin prezius y tres atual dla tradiziun leterara ladina. Ara se trata de na pert de valüta de nosta arpejun culturala, sc’an conscidrëia che chësc monn de ganes y salvans, de stries y striuns, draguns y ćiavaliers, animëia la fantasia di pici y di gragn da tröpes generaziuns incà.

Chësc patrimone spiritual, che n’é nia ma fat de sonns y de parores, mo inće de cherdënzes, valurs y vijiuns dl monn, à daidé pro da formè nosta sensibilité y nosta creativité, cun chëres ch’i viun, da dagnora incà, nosc raport cun la natöra y cun le monn suranatural.

Düć é dër bel invià da gnì ala presentaziun dl liber nü le vëndres, ai 21 de dezëmber, dales 18.00, tl salf dl Istitut Ladin "Micurà de Rü" a San Martin de Tor.

Le marćé che vëgn bele tignì da tröc agn t'La Spona a Pidrô la pröma domënia d'Advënt é deventè n post d'incuntada dër aprijé da pici y gragn, dai amisc d'La Spona y da düć chi che chir y ô n pü' rové ite tl'atmosfera dl Advënt. Pro n tê ćialt y val' duciaria pon amiré i früć de mëisc de laûr y de preparaziun di lauranć cun sü maestri tla tiesceria, tla tistlaria, tla fujina y ti labors d'La Spona. Söl marćé él inće n pêr de mëses cun libri y publicaziuns dla Uniun Ladins Val Badia y dl Istitut Ladin Micurà de Rü. 

Söl program dl marćé, che döra dales 10.00 ales 17.00, saràl inće n pü' de aurela cörta cun Simon Kostner y musiga d'intratenimënt cun Paul y Hilda Schuen da La Val, dales 13.30 inant. Al paia dessigü la möia da jì a chësc marćé y da se lascè afasciné dal bel ambiënt d'La Spona y dla leteratöra ladina.

I clowns y le soldà i plej ai mituns, mo inće ai gragn... Le tòch teatral "Na cassa por dui" metü a jì cun la coordinaziun y la rejia de Simon Kostner da Corvara à albü n gran suzès tles scores elementares di paîsc dl'Alta Badia, da Calfosch ćina La Val, olache i maestri à spo tut l'ocajiun da ti splighé ai mituns i contignüs dl teater: l'importanza de valurs sciöche l'amizizia, la sinzirité y le tignì adöm danter bugn compagns. 

Plajü ti àl inće al publich de adulć che à podü se gode la rapresentaziun ai  tla Ćiasa J.B. Runcher a San Linert. L'esperiënza y le savëi dl regist, mo inće di 3 aturs, n'à lascè nia al cajo. Le tòch é gnü imparè ite ala perfeziun, sciöch'an vëiga inće dal'atenziun dl publich tratan la rapresentaziun...

Do Gnissant va la ligna de rapresentaziuns inant: al gnarà portè dant te dötes les scores elementares dla bassa Val Badia y sön paladina, impröma a Al Plan de Mareo, la jöbia ai 8 de novëmber y spo a San Martin de Tor, la sabeda ai 10 de novëmber. Düć é sambëgn bel invià da gnì a ti ćiarè!

Da d’aisciöda à la Uniun di Ladins dla Val Badia dè fora y presentè le liber „Ćiantè ladin“ de 390 plates cun 162 ćianties, n valgönes te deplü verjiuns, rovan indöt sön 219 composiziuns por cors. Śëgn che i cors, sides moscedà co de ëi y de ëres, à ciafè tles mans na leteratöra musicala dër ampla, da olach’ai po chirì fora ćianties profanes de vigni sort, é la Uniun di Ladins piada ia cun n’atra scomenciadia por ti dè vita al ćiantè ladin, en chësc iade cun na racoiüda de ćianties tla forma scëmpla a öna o döes usc, da ćiantè en compagnia, tles scores, t’ostaria y indlunch olach’al s’abina porsones che à vöia da ćiantè.

Al é indô gnü perié i auturs dl liber „Ćiantè ladin“, André Comploi, Iarone Chizzali y Bruno Rives, de abiné adöm y scrì jö les ćianties ladines dla Val Badia, adatades da gnì ćiantades a öna o a döes usc. Sambëgn ti vëgnel indô dè preferënza ales ćianties che n’à nia ma les parores ladines mo inće la melodia nasciüda te nosta valada o fora dla pëna de n compositur ladin. L’iniziativa de jì inant cun le proiet „Ćiantè ladin“ ô porchël inće ester n invit, dantadöt por talënć musicai jogn, da scrì y dè jö ćianties y composiziuns nöies.

Al vëgn perié dër bel i cors y i grups musicai, scriturs y componisć, mo inće porsones privates, che conësc ćianties che podess gnì publicades tl liber da ćianties nü, da les dè jö ala Uniun di Ladins dla Val Badia, San Linert 44, 39036 Badia ( info@uniunladins.it ), a un di trëi auturs bele nominà dessura o al presidënt dla uniun, Werner Pescosta.

La Uniun di Ladins dla Val Badia Ves inviëia ala presentaziun dl liber "Ćiantè ladin. Racoiüda de ćianties dla Val Badia por cors a plü usc" en domënia, ai 15 d'aurì 2012, dales 15.00, tla Ćiasa de Cultura a La Ila. 
André Comploi, Iarone Chizzali, Tone Gasser y Bruno Rives à curé l'ediziun dl liber che contëgn na racoiüda de passa 250 ćianties nia religioses a plü usc por cors moscedà, cors de ëi y cors de ëres. Les ćianties abinades adöm é en gran pert nasciüdes y chersciüdes sö tla Val Badia, chël ô dì ch’ares à n test original y la musiga de n componist de nosta valada. Sambëgn él inće ezeziuns, olache la melodia é gnüda surantuta da foradecà. Tl liber él inće da ciafè composiziuns jones di ultimi agn.
N iuvel important che abelësc y ti da ćiamò plü valüta a chësta racoiüda de ćianties é dessigü i dessëgns y les schizes de siur Angel Morlang (+ 2005), che é stè por tröc agn curat da San Martin, mo dantadöt inće n depenjadù, n poet y n scritur de romanns y de teater. Cun la publicaziun de chisc laûrs nia conesciüs unse inće orü le recordè y ti fà onur a na personalité importanta dl monn cultural ladin.
Le liber vëgn presentè cun la partezipaziun de deplü cors y grups, che ćianta n valgönes ćianties tutes fora dl liber nü.

Pontins y parores é le titul dl’opera poetica de Teresa Palfrader (da La Pli de Mareo), na publicaziun che cöi adöm oramai dötes les poesies che la poetëssa à scrit tl tëmp de passa 30 agn, testemonianza preziosa de n impëgn leterar lunch y apascionè. Le liber tôl ite plü co cënt poesies ladines, cun laprò la traduziun de incër trënta de chëstes poesies, tl todësch y/o tl talian. Al é inće n pêr de traduziuns ladines da originai todësc. L’opera é partida sö te cin’ seziuns, che porta le titul de: mans, stëres, mituns, roa, contrada. Le dr. Lois Craffonara à scrit les parores danfora, cun na picia presentaziun dl’auturia y de n valgügn aspeć dl’opera. L’artist Franz Kehrer à abelì la publicaziun cun cin’ dessëgns.

Pontins y parores mostra sö feter döt le percurs poetich de Teresa Palfrader, düć i früć de sües inrescides leterares, de sües proes poetiches y sperimentaziuns linguistiches.

Tröć é i aspeć de valüta che po gnì alzà fora de chësta opera, dantadöt la iesta linguistica dles poesies, y plü avisa i jüć de parores, i sonns che gareta da lì na parora dlungia a chë atra. An s’intënn propi dl laûr de archirida y de cerna che sta do les parores ia. An capësc fora deplëgn la morvëia, la forza y le strinët che les parores é bunes da cherié y da comuniché; an po se gode la sensibilité y la finëza cun chëres ch’al vëgn lité na parora plütosc co n’atra. N gröm é les figöres retoriches che arichësc les rimes: la poetëssa mostra de avëi dër ligrëza cun les aliteraziuns (la ripetiziun dl medemo sonn tla medemo rima), les anafores (la ripetiziun dles medemes parores tla medema rima o te de plü rimes) y les paronomàsies (la vijinanza de parores che à le medemo sonn, mo nia le medemo significat). Plata do plata vëgn la lita de na te’ sort de ‘belijies linguistiches’ tres maiù.

Da alzè fora él zënz’ater inće la richëza metaforica di tesć de Teresa Palfrader, so savëi da portè le lingaz concret, da vignidé – cun süa merscia sóta de vita da paur – a n livel astrat y universal.

Pontins y parores é veramënter n bel liber, de gran valüta poetica, che lascia zoruch te vigni letur n gran plajëi y n gran arichimënt.